Koester de Dwarsligger in jouw Team

Koester de Dwarsligger in jouw Team

Regelmatig laten ze van zich horen in teams: dwarsliggers. Van die types die altijd ergens wat van moeten vinden, die overal een bezwaar tegen lijken te hebben, en die nooit eens de meerderheid willen volgen.

Er zijn verschillende termen voor, zoals ‘de Harry’, het ‘systemisch geweten’, de klokkenluider, de boze burger, dwarsligger, omdenker, spoorzoeker, kantelaar, hofnar of rebel. Het is mooi in beeld gebracht door dit filmpje van Jan Rotmans. 

Dwarsliggers vinden dat niet zo leuk

Altijd wanneer ik zo iemand tegenkom in een team, spreek ik mijn waardering uit voor de rol die zo iemand op zich neemt. En bijna altijd krijg ik dan het antwoord: “Ja, maar ik wil dat helemaal niet zijn. Dat is helemaal geen leuke rol. Ik zou graag mijn grote mond eens willen houden, maar dat lukt me gewoon niet.”

De dwarsligger heeft niet echt een keus. Een teamrol wordt je als het ware opgelegd, die ontstaat van nature. De oorsprong hiervan ligt in de historie en de samenstelling van het team, de persoonlijke eigenschappen van elk teamlid en de rol die het team speelt in de organisatie. 

De rol van dwarsligger in een team is niet leuk. Mensen houden niet van gedoe, vertraging en discussie. De dwarsligger ligt dwars. Daar houden mensen niet van.

Belangrijkste rol bij teamontwikkeling

De rol van dwarsligger is misschien niet leuk, maar is wel heel belangrijk bij organisatie- of teamontwikkeling. Het is de dwarsligger die patronen en overtuigingen bloot legt. De dwarsligger durft zich uit te spreken als de rest het niet doet. De dwarsligger wijst het team op bepaalde dingen die toch eigenlijk best raar zijn. Het grootste probleem van de dwarsligger is echter dat maar weinig mensen naar hem wil luisteren. De ergernis van 'daar heb je die weer' krijgt vaak de overhand. 

Dwarsliggers staan alleen 

Wanneer dwarsliggers alleen blijven staan, gebeurt er niets. Het team blijft vastlopen in oude patronen en overtuigingen, wat maakt dat dwarsliggers alleen nog maar vervelender gaan doen. Soms heeft dit zelfs tot effect dat de dwarsligger wordt 'kaltgestellt'. Dit zie je vaak bij boze burgers, klokkenluiders of mensen die het systeem proberen aan te pakken. Een paar namen: Ad Bos (bouwfraude), Jason (gesloten jeugdinrichtingen), Roelie Post (adoptiefraude), Pieter Omtzigt (functie elders) of ir. W.A.B. Meiborg, die in 1963 al een onderzoek publiceerde naar de gevaren voor aardbevingen bij de gaswinning in Groningen.

Het systeem hekelt vaak de taal van deze mensen: "Je mag best kritisch zijn, maar waar komt die boosheid toch vandaan? Moet dat zo? Er zijn grenzen..."Waardoor de boosheid bij de dwarsligger alleen nog maar toeneemt. 

In mijn optiek zijn het juist de dwarsliggers die de groep proberen te overtuigen dat de grenzen van de moraal zijn overschreden. Het niet luisteren naar deze boodschap maakt dat de boodschap steeds harder wordt en er meer boosheid ontstaat. De focus op de boosheid en het grensoverschrijdende gedrag van de dwarsligger is olie op het vuur voor de dwarsligger. "Ik ben boos, omdat jullie mijn boodschap niet willen horen! En nu focussen jullie je op mijn boosheid, zodat jullie nog steeds mijn boodschap niet hoeven te horen!" Andersom, zal het erkennen van de boodschap de boosheid direct verlichten. 

Dwarsliggers hebben hulp nodig van Verbinders

Er ontstaat pas beweging wanneer de verbinders in het team naast de dwarsligger gaan staan. Verbinders zullen altijd willen verbinden, met iedereen. Ze streven naar harmonie. Daar worden ze door het hele team om gewaardeerd. Wanneer de mening van de dwarsligger wordt verwoord door een verbinder, kan de dwarsligger een stap terug doen. De ergernis bij anderen in het team wordt minder en dit zorgt voor meer rust in de groep. Rust zorgt voor reflectie en het team kan eindelijk aan de slag met haar ontwikkeling. 

Koester de Dwarsligger in je team

Mijn pleidooi is dus: Koester de dwarsligger in je team. Probeer achter de vaak klungelige en botte communicatie te kijken, naar de daadwerkelijke boodschap van de dwarsligger. Adem rustig door wanneer de dwarsligger boos of gefrustreerd doet. Boosheid en frustratie zijn niet interessant, maar slechts een bijverschijnsel. Probeer je er niet door te laten afleiden en onderzoek vooral wat er achter deze felheid ligt. Daar ligt een bron van wijsheid en kennis over de patronen en overtuigingen die verandering blokkeren. Daar ligt de boodschap van de grenzen die zijn overschreden. Daar moet je naartoe. 

De Tolk van de Dwarsligger

Als Begeleider van Verandering fungeer ik vaak als de tolk van de dwarsligger. Ik heb zelf als kritische burger en dwarsligger ervaren hoe mensen op dwarsliggers reageren en wat het met jou als dwarsligger doet. Ik kan, door de frustratie en boosheid heen, zien wat de dwarsligger triggert en wat hij probeert aan te kaarten. Als strategisch organisatieadviseur vertaal ik dit naar praktische interventies die de manager kan inzetten om het probleem wat is aangekaart op te lossen. 

Heb je zo'n tolk nodig? Neem dan vrijblijvend contact met me op, zodat we kunnen bespreken wat ik voor jou en je team kan betekenen.